Παιδικά ψυχικά τραύματα: γιατί μας ακολουθούν και ως ενήλικες

 

Τα παιδικά ψυχικά τραύματα αποτελούν εμπειρίες ή γεγονότα που προκαλούν έντονο στρες ή συναισθηματικό πόνο σε ένα παιδί. Μπορεί να είναι αποτέλεσμα μεγάλων τραυματικών συμβάντων, αλλά και επαναλαμβανόμενων καθημερινών καταστάσεων, όπως συνεχής κριτική, έλλειψη συναισθηματικής υποστήριξης ή αίσθημα εγκατάλειψης. Παρότι οι συνθήκες αλλάζουν με την ενηλικίωση, οι επιπτώσεις αυτών των εμπειριών παραμένουν ενεργές και συχνά επηρεάζουν τον τρόπο που ένας ενήλικας σκέφτεται, αισθάνεται και σχετίζεται με τους άλλους.

Τι είναι τα παιδικά ψυχικά τραύματα και πώς επηρεάζουν τον ενήλικα

Όταν ακούμε «τραύμα», πολλοί σκέφτονται μεγάλα γεγονότα, όπως κακοποίηση ή σοβαρή απώλεια. Στην πραγματικότητα, ψυχικό τραύμα μπορεί να προκαλέσουν και οι επαναλαμβανόμενες μικρές δυσκολίες: συνεχής κριτική, αίσθημα ότι δεν ακούγεται ή δεν κατανοείται το παιδί, έλλειψη συναισθηματικής στήριξης.

Ένα παιδί που συχνά ακούει «δεν τα κάνεις ποτέ σωστά» μπορεί να μεγαλώσει πιστεύοντας ότι δεν είναι αρκετό, ακόμα κι αν αργότερα γίνει πετυχημένος ενήλικας. Αυτές οι πεποιθήσεις επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση, τις σχέσεις και την καθημερινή λειτουργία στην ενήλικη ζωή.

Ο ρόλος του εσωτερικού παιδιού σύμφωνα με την ψυχολογία

Ο όρος «εσωτερικό παιδί» χρησιμοποιείται στην ψυχολογία για να περιγράψει τα συναισθήματα, τις πεποιθήσεις και τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας που συνεχίζουν να επηρεάζουν τη ζωή μας. Μελέτες δείχνουν ότι οι πρώιμες εμπειρίες, είτε πρόκειται για σοβαρά τραύματα είτε για επαναλαμβανόμενες δυσάρεστες καταστάσεις, αποτυπώνονται σε νευρικά κυκλώματα και στη συναισθηματική μνήμη. Ακόμη κι αν οι αναμνήσεις δεν είναι συνειδητές, οι συναισθηματικές τους επιπτώσεις παραμένουν ενεργές στην ενήλικη ζωή.

Παραδείγματα επιπτώσεων παιδικών τραυμάτων στην ενήλικη ζωή: δυσκολία εμπιστοσύνης στις σχέσεις, άγχος ή ανασφάλεια σε κοινωνικές καταστάσεις, συνεχής ανάγκη για επιβεβαίωση ή φόβος αποτυχίας.

Παιδικό τραύμα και γονεϊκότητα: πώς επηρεάζει τη σχέση με τα παιδιά μας

Το πιο δύσκολο είναι ότι τα παιδικά τραύματα μπορεί να μεταφερθούν στα δικά μας παιδιά, αν δεν τα αναγνωρίσουμε. Αν μεγαλώσαμε με σκληρή κριτική ή έλλειψη συναισθηματικής ζεστασιάς, μπορεί να δυσκολευόμαστε να δείξουμε επιβράβευση ή τρυφερότητα. Αναγνωρίζοντας αυτά τα κομμάτια του εαυτού μας, μπορούμε να σπάσουμε τον κύκλο και να δημιουργήσουμε σχέσεις με τα παιδιά μας βασισμένες στην ασφάλεια, την αγάπη και την κατανόηση.

Πώς να αναγνωρίσουμε και να φροντίσουμε το παιδί μέσα μας

Δεν υπάρχει μαγική συνταγή, αλλά το πρώτο βήμα είναι η αναγνώριση. Κατανοώντας ότι οι αντιδράσεις μας δεν είναι τυχαίες αλλά ρίζωσαν στο παρελθόν, αποκτούμε δύναμη. Η συζήτηση, η ψυχοθεραπεία ή η προσωπική ενδοσκόπηση μπορούν να βοηθήσουν στην επούλωση αυτών των τραυμάτων.

Γιατί το παιδί που ήμασταν δεν εξαφανίζεται ποτέ. Ζει μέσα μας ως το «εσωτερικό παιδί», τα συναισθήματα και οι εμπειρίες της παιδικής ηλικίας που συνεχίζουν να επηρεάζουν τη ζωή μας. Αναγνωρίζοντας και φροντίζοντας αυτά τα κομμάτια, όχι μόνο μπορούμε να τα θεραπεύσουμε, αλλά και να γίνουμε πιο υποστηρικτικοί και συνειδητοί γονείς, δίνοντας στα δικά μας παιδιά την αγάπη και την ασφάλεια που αξίζουν.

---

Πηγές:

1. Cai, J., et al. (2023). Long-term effects of childhood trauma subtypes on adult depression and anxiety behavior. Psychiatry and Clinical Neurosciences. Link