Πώς βιώνουν τα παιδιά το διαζύγιο των γονιών τους;

Το διαζύγιο είναι μια απόφαση δύσκολη. Η αλήθεια είναι ότι κανένας χωρισμός δεν είναι εύκολος, αλλά ειδικά όταν επρόκειτο για μία οικογένεια, δεν είναι απλώς ένας χωρισμός ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, αλλά μια μετατόπιση ολόκληρης της οικογενειακής πραγματικότητας. Και όταν υπάρχουν παιδιά στη μέση, τα πράγματα δυσκολεύουν τόσο πολύ, αφού τα θέματα που πρέπει να διευθετηθούν είναι ιδιαίτερα κρίσιμα.

Οι γονείς που αναγκάζονται να προβούν σε μία τόσο σοβαρή απόφαση, ανησυχούν για τη ψυχολογία των παιδιών τους, αλλά και για πρακτικά θέματα που μοιραία προκύπτουν. Η απάντηση για το αν θα είναι καλά το παιδί, το οποίο βιώνει το διαζύγιο των γονιών του, εξαρτάται από διάφορους παράγοντες.

 Τι δείχνουν οι έρευνες

Πολλές έρευνες των τελευταίων δεκαετιών έχουν ασχοληθεί με τις επιπτώσεις του διαζυγίου στα παιδιά.
Τα βασικά συμπεράσματα είναι:

• Δεν είναι το ίδιο το διαζύγιο που προκαλεί πρόβλημα στα παιδιά, αλλά ο τρόπος που διαχειρίζονται οι γονείς τον χωρισμό.

• Το μακροχρόνιο στρες, οι συγκρούσεις, η συναισθηματική αποστασιοποίηση και η ασυνέπεια των γονιών δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από τον ίδιο τον χωρισμό.

• Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, τα παιδιά που ζουν σε σπίτια με χαμηλή ένταση, ακόμα και χωρισμένα, παρουσιάζουν καλύτερη ψυχολογική προσαρμογή σε σχέση με παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα "ενωμένο αλλά τοξικό" περιβάλλον.

 Τι σκέφτεται και τι νιώθει το παιδί

Ανάλογα με την ηλικία του, κάθε παιδί αντιλαμβάνεται διαφορετικά την αλλαγή.

 Παιδιά προσχολικής ηλικίας (2–6 ετών)

• Δεν καταλαβαίνουν το "για πάντα".

• Μπορεί να εκδηλώσουν άγχος αποχωρισμού, νυχτερινή ενούρηση, επιστροφή σε προηγούμενες συμπεριφορές.

• Νιώθουν υπεύθυνα ("έκανα κάτι κακό και ο ένας γονιός έφυγε").

 Παιδιά σχολικής ηλικίας (7–12 ετών)

• Αντιλαμβάνονται τη ρήξη, αλλά δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα συναισθήματα.

• Μπορεί να εκφράσουν θυμό, ενοχές, θλίψη.

• Συχνά προσπαθούν να φτιάξουν την κατάσταση ή να "κρατήσουν ισορροπίες".

 Έφηβοι

• Έχουν πιο ξεκάθαρη κατανόηση, αλλά και πιο έντονα συναισθήματα.

• Μπορεί να απομονωθούν, να επαναστατήσουν, να θυμώσουν με τον έναν ή και με τους δύο γονείς.

• Ανησυχούν για το μέλλον: “Θα χωρίσω κι εγώ; Υπάρχει αληθινή αγάπη;”

Το πιο συνηθισμένο συναίσθημα σε όλα τα παιδιά είναι ο φόβος της εγκατάλειψης. Γι’ αυτό, η συνέπεια και η παρουσία είναι πιο σημαντικά από οποιαδήποτε εξήγηση. 

Τρόποι διαχείρισης

✅ Να πούμε:

• "Σε αγαπάμε πολύ και οι δύο."

• "Δεν φταις εσύ για αυτό που συμβαίνει."

• "Θα συνεχίσουμε να είμαστε μαμά και μπαμπάς σου, όπως πάντα."

❌ Να αποφύγουμε:

• "Ο μπαμπάς σου φταίει!" (το παιδί νιώθει διχασμένο)

• "Όταν μεγαλώσεις θα καταλάβεις." (αφήνει κενό και σύγχυση)

• "Μην κλαις, όλα καλά είναι." (του ακυρώνουμε το συναίσθημα)

 Τρόποι να βοηθήσουμε το παιδί

1. Συναισθηματική σταθερότητα
   Μπορεί εμείς να είμαστε ράκος, αλλά το παιδί χρειάζεται να δει ότι δεν γκρεμίζεται ο κόσμος του. Ακόμα κι αν πονάμε, ας είμαστε εκεί με σταθερότητα και ζεστασιά.

2. Ρουτίνα
   Η σταθερότητα στη ρουτίνα προσφέρει αίσθηση ασφάλειας. Ώρα ύπνου, φαγητού, σχολείο, δραστηριότητες καλό είναι να διατηρούνται, καθώς όσο πιο προβλέψιμη είναι η καθημερινότητα, τόσο πιο ασφαλές νιώθει.

3. Κοινή στάση
   Αν και δύσκολο, η κοινή στάση στα βασικά θέματα πειθαρχίας και ορίων βοηθά να μη μπερδεύεται το παιδί και να μη διαταράσσονται οι ισορροπίες.

4. Ακούμε χωρίς να διορθώνουμε
   Όταν λέει “στεναχωριέμαι”, μη βιαστείς να το παρηγορήσεις. Πες: “Σε καταλαβαίνω. Και εγώ στεναχωριέμαι καμιά φορά. Θες να το συζητήσουμε;”

5. Να μη φορτώνουμε στο παιδί τον δικό μας πόνο
   Δεν είναι ο φίλος/η μας. Είναι το παιδί μας. Ας το αφήσουμε να είναι παιδί.

  Τα λάθη που πρέπει να αποφεύγονται 

• Η αποξένωση του παιδιού από τον άλλον γονιό. Ό,τι και να έχει συμβεί, οφείλουν και οι δύο γονείς να είναι παρόντες στη ζωή του παιδιού.

• Οι συγκρούσεις μπροστά στο παιδί. Οι εντάσεις προκαλούν άγχος και ανησυχία.

• Η υπερπροστασία ή η υπερενθουσιώδης ελευθερία. 

Κάθε παιδί βιώνει το διαζύγιο με τον δικό του, μοναδικό τρόπο. Αυτό που έχει σημασία είναι να νιώσει ασφάλεια μέσα στην αλλαγή. Να του εξηγήσουμε με ειλικρίνεια και τρυφερότητα πως η οικογένειά του εξακολουθεί να υπάρχει, ακόμα κι αν οι γονείς του δεν ζουν πια κάτω από την ίδια στέγη. Ότι οι ρόλοι τους ως γονείς παραμένουν αμετάβλητοι και η αγάπη, η φροντίδα και η στήριξη που του προσφέρουν θα είναι πάντα εκεί.

Πηγή: www.healthychildren.org