Γονείς χωρίς βοήθεια: Πόση υποστήριξη έχει η ελληνική οικογένεια από το κράτος σε σχέση με την Ευρώπη;

Σε μια περίοδο που οι γεννήσεις στην Ελλάδα φτάνουν στα ιστορικά χαμηλότερα επίπεδα, οι γονείς καλούνται να ανταπεξέλθουν στον καθημερινό αγώνα χωρίς σταθερές δομές στήριξης. Η φροντίδα των παιδιών, η εργασία, η ψυχική και οικονομική επιβίωση, είναι πλέον ευθύνη σχεδόν αποκλειστικά των ίδιων των οικογενειών. Πόσο απέχει η ελληνική πραγματικότητα από αυτή άλλων ευρωπαϊκών χωρών;

Το να είσαι γονιός, είναι από μόνο του δύσκολο, πόσο μάλλον για τους γονείς που μεγαλώνουν εντελώς μόνοι τα παιδιά τους, χωρίς απολύτως καμία βοήθεια.

Πόση υποστήριξη έχει η ελληνική οικογένεια από το κράτος σε σχέση με την Ευρώπη;

Τι ισχύει στην Ελλάδα:

Παρά την υπογεννητικότητα και την αναγνωρισμένη ανάγκη ενίσχυσης της οικογένειας, η Ελλάδα:

• Βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της Ε.Ε. στην κρατική δαπάνη για την οικογένεια (μόλις 1,3% του ΑΕΠ, πηγή: Eurostat).

• Διαθέτει ανεπαρκές δίκτυο βρεφονηπιακών σταθμών, με χιλιάδες αιτήσεις να μένουν κάθε χρόνο εκτός.

• Παρέχει μη επαρκώς επιδοτούμενες γονικές άδειες, ειδικά στον δημόσιο τομέα.

• Στηρίζεται παραδοσιακά σε άτυπες μορφές φροντίδας, όπως οι παππούδες, υποκαθιστώντας το κράτος πρόνοιας.

 Σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες

Ακολουθεί ένας σύντομος πίνακας σύγκρισης που αποτυπώνει τη διαφορά φιλοσοφίας:

Χώρα	Γονική άδεια (πληρωμένη)	Βρεφονηπιακοί σταθμοί	Επιδόματα παιδιού
Σουηδία	480 μέρες (80% μισθού)	Εκτεταμένο δίκτυο, πολύ χαμηλό κόστος	Καθολικά, ανά παιδί
Γαλλία	16 εβδομάδες (μητέρα) + 28 μέρες (πατέρας)	Κρατικοί σταθμοί με χαμηλό κόστος	Σταθερά επιδόματα
Ελλάδα	Έως 4 μήνες (άμισθα ή ελάχιστα πληρωμένα)	Περιορισμένες θέσεις, χαμηλή κάλυψη	Με εισοδηματικά κριτήρια

Αυτό που προκύπτει από τη σύγκριση είναι η διαφορά αντίληψης για το τι σημαίνει «οικογένεια» ως θεσμός μέσα στο κράτος. Η ελληνική οικογένεια βρίσκεται, με ορατά αποτελέσματα, στο περιθώριο της ευρωπαϊκής πολιτικής. Φαίνεται πως σε άλλες χώρες της Ευρώπης δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα στη στήριξη των γονέων και στην κάλυψη των αναγκών τους.

 Τι σημαίνει αυτό για τους γονείς;

Η έλλειψη στήριξης έχει σοβαρό αντίκτυπο στην καθημερινότητα. Αντανακλάται:

• Στην επαγγελματική αδυναμία πολλών γονέων, κυρίως μητέρων, να επιστρέψουν στην εργασία.

• Στην ψυχική εξουθένωση που επιφέρει η συνεχής προσπάθεια ισορροπίας χωρίς δίκτυα υποστήριξης.

• Στην οικονομική ανασφάλεια, που συχνά καθορίζει και τον αριθμό των παιδιών που θα αποκτήσει μια οικογένεια.

Η αντιμετώπιση της μητρότητας και της οικογένειας στην Ελλάδα παραμένει, σε μεγάλο βαθμό, ιδιωτική υπόθεση. Μια σειρά αλλαγών μπορεί να δημιουργήσει μια πιο δίκαιη και βιώσιμη πραγματικότητα για τους γονείς:

• Επέκταση της πληρωμένης γονικής άδειας και για τους δύο γονείς.

• Καθολική πρόσβαση σε δημόσιους παιδικούς σταθμούς.

• Σταθερό επίδομα τέκνων, χωρίς περιοριστικά κριτήρια.

• Προγράμματα ευέλικτης εργασίας και φροντίδας για εργαζόμενους γονείς.

Η στήριξη της οικογένειας είναι μία σημαντική επένδυση στο μέλλον της χώρας. Όσο η οικογένεια παραμένει στο περιθώριο της κρατικής μέριμνας, δεν μπορούμε να μιλάμε για πραγματικά σύγχρονο κράτος.

Πηγές:

1. Eurostat, Social protection statistics – Family benefits,  ec.europa.eu

2. OECD, Education at a Glance 2023 – Greece, gpseducation.oecd.org

3. OECD, Paid parental leave: Big differences for mothers and fathers, oecd.org

4. Μητρώο Πολιτών / Επίδομα Παιδιού, en.mitos.gov.gr